Fermerë të dashur, çfarë lloj media-burime te informimit përdorni për marrjen e informatave në bujqësi?
Kultivimi i pemëve të ndryshme ka qenë traditë e fermerëve kosovar, por viteve të fundit është rritur numri i personave të cilët ngrisin plantacione me pemë, në mesin e tyre edhe plantacione me kulturën e dardhës. Sipas raportit të Gjelbër të publikuar nga MBPZHR, sipërfaqet e mbjellura me kulturën e dardhës gjatë vitit 2022 ishin 629 ha, me një rendiment prej mbi 9 tonë për hektar por, pavarësisht kësaj prodhimtarie, në Kosovë, ende në vend importohet sasi e konsiderueshme e dardhës.
Çfarë është Psilla e Dardhës?
Psilla e dardhës, është e njohur në Evropë për infestimet e saj të gjera që mund të shkaktojnë humbje të mëdha ekonomike në shumicën e rajoneve ku kultivohet dardha. Të gjitha varietetet tregtare në Evropë i përkasin species Pyrus communis L. dhe ato janë të gjitha të ndjeshme ndaj Psillës së dardhës. Ndjeshmëria rritet kur teknikat e pemishteve synojnë të maksimizojnë prodhimin e frutave, siç është dendësia e lartë e bimëve për hektar, përdorimi i madh i plehërave dhe ujitjet intensive. Psilla e dardhës, me emrin shkencor Cacopsylla pyri, është një insekt i vogël që shkakton dëme të mëdha në kulturën e dardhës edhe në Kosovë. Ky insekt është një problem serioz për kultivuesit, duke reduktuar cilësinë dhe prodhimin e frutave. Psilla është një dëmtues i rëndësishëm për dardhën i cili është vektor që transmeton phytosplasmën e dardhës (Candidatus Phytoplasma pyri), duke frenuar zhvillimin e fotosintezës sē bimëve dhe duke penguar zhvillimin normal të tyre.
Cikli jetësor i Psillës së Dardhës
Psilla e dardhës ka disa brezni në një vit ku dimëron si insekt i rritur, i cili lëshon vezët, që vendosen në fillim të pranverës, kryesisht në pjesën e re të bimëve. Pas daljes nga veza, larvat ushqehen me lëngjet e bimës, duke shkaktuar dobësim të pemëve. Insektet e rritura mbijetojnë gjatë dimrit dhe fillojnë ciklin e ri në pranverë. Më vonë gjatë verës, vezët vendosen pranë gjysmave të gjetheve, në bishtin e gjetheve dhe në sythat e luleve.
Simptomat e infektimit
Masat e Kontrollit
Menaxhimi i psillës së dardhës kërkon një kombinim të masave preventive dhe kurative, duke përfshirë ato mekanike, fizike, biologjike dhe ato kimike.
Prandaj, aktualisht insekticidet të cilat janë duke u përdorur për luftimin e këtij insekti janë insekticidet me spektër të gjerë veprimi me materiet aktive: deltamethrin dhe lambda cyhalothrin.
Psilla e dardhës mbetet një kërcënim i madh për prodhuesit e dardhës në Kosovë, prandaj njohja dhe aplikimi i strategjive të integruara të menaxhimit është thelbësor për mbrojtjen e dardhës dhe kulturave tjera të faroreve. Qëllimi kryesor është sigururimi i rendimentit dhe cilësisë sa më të lartë, në kuadër të zhvillimit sa më të qëndrueshëm të këtij sektori.
Viola Xhemajli për Agro Portalin
Shiqo PDFFermerë të dashur, çfarë lloj media-burime te informimit përdorni për marrjen e informatave në bujqësi?