Nga: Hazër Susuri për Agro Portalin
Kastraveci (Cucumis sativus L.) është një ndër kulturat më të rëndësishme perimore që kultivohet gjerësisht në Kosovë, si në fushë të hapur ashtu edhe në serra. Për shkak të mungesës së qarkullimit bimor dhe përdorimit intensiv të tokës, kjo kulturë shpesh përballet me probleme serioze nga dëmtuesit tokësorë – sidomos nematodat e nyjës së rrënjës (Meloidogyne spp.).
Këto krimba mikroskopikë futen në rrënjët e bimëve, duke shkaktuar nyje ose gunga karakteristike, që pengojnë marrjen e ujit dhe lëndëve ushqyese. Simptomat përfshijnë rritje të ngadaltë, zverdhje të gjetheve, dhe rendiment të ulët. Të dhënat më të fundit tregojnë se infektimi nga nematodat e rrënjës mund të ulë prodhimin deri në 30–50%, sidomos në serra me cikël të vazhdueshëm prodhimi, ku mungesa e qarkullimit bimor dhe kushtet e favorshme të lagështisë dhe temperaturës krijojnë ambient ideal për përhapjen e tyre.
Një nga metodat më efektive për t’u mbrojtur nga nematodat është shartimi i kastravecit. Kjo teknikë konsiston në bashkimin e pjesës së sipërme të bimës (kalemi) me një nënshartesë të fortë dhe rezistente. Farat si Nimbus F1 janë të përshtatshme për prodhimin e nënshartesave.
Përfitimet e shartimit:
- Rezistencë më e lartë ndaj sëmundjeve të tokës – si fusarioza, verticilioza dhe nematodat.
- Tolerancë ndaj stresit abiotik – përballon më mirë thatësirën, temperaturat e larta dhe tokat problematike.
- Rritje më e fuqishme – sistem rrënjor më i zhvilluar dhe ushqim më efikas.
- Prodhim më i lartë dhe cilësi më e mirë
- Jetëgjatësi më e madhe e bimës në prodhim – sezon më i gjatë vjeljeje dhe më shumë qëndrueshmëri në serrë.
Në praktikë, shartimi kërkon përgatitje të kujdesshme. Fidanët e kalemit dhe të nënshartesës duhet të rriten në kushte optimale – me temperaturë për mbirje rreth 29°C. Kalemi dhe nënshartesa duhet të kenë trashësi të ngjashme për një bashkim të suksesshëm.
Në vitin 2025, në Radost – Rahovec, u testua krahasimi mes bimëve të shartuara dhe të pashartuara në kushte të njëjta trajtimi. Rezultatet treguan përparësi të dukshme për bimët e shartuara, veçanërisht në qëndrueshmërinë ndaj nematodave dhe sëmundjeve të rrënjës.
Edhe pse ekzistojnë kimikate nematicide për dezinfektimin e tokës, ato mund të kenë kosto të lartë.
Përfundim: Shartimi i kastravecit është një metodë praktike dhe ekologjike për të rritur qëndrueshmërinë e bimëve ndaj nematodave dhe për të përmirësuar prodhimin. Megjithëse kërkon më shumë punë në fazën fillestare, përfitimet afatgjata e justifikojnë plotësisht këtë investim.
